Steroidlər, insanların bədəninə müxtəlif təsirlər göstərən və dərman olaraq istifadə edilən kimyəvi maddələrdir. Hər nə qədər steroidlər çox vaxt idmançılar arasında əzələ kütləsini artırmaq məqsədilə istifadə olunsa da, bunların sağlamlığa təsirləri və hüquqi tərəfləri də mühüm müzakirə mövzusudur. Bu bloqda, steroidlərin nə olduğunu, növlərini, istifadəsi və potensial təsirlərini nəzərdən keçirəcəyik.

1. Steroid Nədir?

Steroidlər, əsasən hormonlar olaraq tanınan kimyəvi birləşmələrdir. Bədənimizdə təbii olaraq mövcud olan steroidlər var, məsələn, testosteron, estrogen və kortizol. Steroidlər hormon səviyyələrini tənzimləyərək bədənin müxtəlif funksiyalarını idarə edir. Ancaq steroidlər həm də sintetik şəkildə istehsal oluna bilər və dərman kimi istifadə edilə bilər.

Steroidlər iki əsas qrupa ayrılır:

• Anabolik Steroidlər: Bu növ steroidlər, əzələ kütləsini artırmağa və yağ itirməyə kömək edir. İdmançılar və bədən tərbiyəsi ilə məşğul olanlar arasında çox yaygındır.

• Kortikosteroidlər: Bu steroidlər, iltihabları azaltmaq və immun sistemini tənzimləmək üçün istifadə edilir. Xəstəliklərin müalicəsi üçün təyin edilir, məsələn, astma, artrit və dermatit kimi xəstəliklərdə.

Anabolik steroidlər, əsasən əzələ kütləsini artırmaq və performansı yaxşılaşdırmaq məqsədilə istifadə edilir. İdman dünyasında bu cür steroidlərə performans artırıcı maddələr olaraq da istinad edilir. Bununla belə, bu maddələrin qanunla məhdudlaşdırılması və istifadəsinin tez-tez doping olaraq qəbul edilməsi səbəbindən, onların istifadəsi əxlaqi və hüquqi mübahisələrə səbəb olur.

Anabolik steroidlərin istifadəsi:

• Əzələ Kütləsini Artırmaq: İdmançılar və bədən tərbiyəsi ilə məşğul olanlar, əzələ kütləsini sürətlə artırmaq məqsədilə steroidlərdən istifadə edirlər.
• Sürətli Bərpa: Bəzi idmançılar, zədələrdən sonra bərpa prosesini sürətləndirmək üçün steroidlərdən istifadə edirlər.

Potensial Təsirlər:

• Fiziki dəyişikliklər: Artan əzələ kütləsi və daha az yağ nisbəti
• Psixoloji təsirlər: Aggressiya, depresiya və hətta psixoz
• Fizioloji təsirlər: Hormon balansının pozulması, qaraciyər problemləri, ürək xəstəlikləri və böyrək problemləri

   3. Kortikosteroidlər və Tibbi İstifadəsi

Kortikosteroidlər, iltihablı xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur. Bu steroidlər, iltihabın qarşısını alır və bədənin özünü bərpa etməsini dəstəkləyir.

Kortikosteroidlərin istifadəsi:

• Astma və Alergik Reaksiyalar: Astma xəstəliyinin müalicəsi üçün inhalasiya və ya oral olaraq təyin edilə bilər.
• Artrit və İltihablı Xəstəliklər: İltihabın aradan qaldırılması üçün ağrı və şişkinliyi azaltmağa kömək edir.
• Dəri Xəstəlikləri: Psoriazis, ekzema kimi dəri xəstəlikləri üçün topikal steroidlər istifadə edilə bilər.

Tibbi Təsirlər:

• Güclü anti-iltihab təsiri
• Hormon səviyyələrindəki dəyişikliklərə bağlı bəzi yan təsirlər
• Uzunmüddətli istifadədə sümük əriməsi (osteoporoz) və digər səhiyyə problemləri

      4. Steroidlərin Zərərləri və Yan Təsirləri

Steroidlərin uzun müddət və ya düzgün dozada istifadəsi sağlamlıq üçün bir çox təhlükələr yarada bilər. Bəzi yan təsirlər:

• Anabolik Steroidlər:
  • Hormon Düzensizlikləri: Testosteron səviyyələrinin yüksəlməsi, qadınlarda kişiləşmə, kişilərdə isə qadınsı xüsusiyyətlərin (məsələn, sinə böyüməsi) ortaya çıxması.
  • Psixoloji Problemlər: Aggressiya, depresiya və davranış dəyişikliyi (roid rage).
  • Fiziki Zərərlər: Qaraciyər problemləri, ürək xəstəlikləri, böyrək funksiyasının pozulması.
• Kortikosteroidlər: 
  • Uzunmüddətli İstifadə: Sümük əriməsi, yüksək qan təzyiqi, şəkər xəstəliyi kimi problemlər. 
  • Güclü İltihabə qarşı Təsir: İmmunitet sisteminin zəifləməsi, infeksiyalara daha açıq olunma.

5. Son Söz

Steroidlər həm müsbət, həm də mənfi təsirlərə malik olan maddələrdir. Onların tibbi istifadəsi mütləq həkim nəzarəti altında olmalıdır. Əzələ kütləsini artırmaq və performansı yaxşılaşdırmaq məqsədilə istifadə edilən anabolik steroidlər, qanunla məhdudlaşdırılsa da, bəzi insanlar tərəfindən istifadəsi davam edir. Bununla yanaşı, steroidlərin sağlamlığa ciddi təsirləri olduğu üçün, onların istifadəsi diqqətlə düşünülməli və sağlamlıqla bağlı risklər göz önünə alınmalıdır.

Steroidlər haqqında məlumatlı olmaq, doğru və sağlam qərarlar vermək üçün önəmlidir. Həkim məsləhəti olmadan steroid istifadə etməmək və hər zaman müvafiq müalicə planlarını izləmək vacibdir.